Onderzoek Hubrecht Institute naar DNA-herstel: een kijkje in het ‘repair café’ van de cel
Nieuw onderzoek van de Kind Groep van het Hubrecht Institute biedt inzicht in hoe cellen beschadigd DNA herstellen. Voor het eerst is de activiteit van reparatie-eiwitten in individuele menselijke cellen in kaart gebracht. De studie laat zien hoe zulke eiwitten samenwerken in zogeheten ‘hubs’ om DNA-schade te repareren. Deze kennis biedt aanknopingspunten voor het verbeteren van kankertherapieën en andere behandelingen waarbij DNA-herstel essentieel is.
De onderzoekers publiceerden hun bevindingen in Nature Communications op 21 november.
DNA is het molecuul dat onze genetische informatie bevat. Het kan beschadigd raken door normale processen in de cel, maar ook door externe factoren zoals UV-straling en chemische stoffen. Zulke schade kan leiden tot breuken in de DNA streng. Als DNA-schade niet goed wordt hersteld, kunnen mutaties ontstaan die mogelijk leiden tot ziektes zoals kanker. Cellen hebben reparatiesystemen om dergelijke schade te herstellen, met behulp van herstel-eiwitten die de beschadigde gebieden lokaliseren en zich eraan binden.
Inzoomen op individuele cellen
Het lichaam kent allerlei mechanismen om schade te repareren, maar dit proces werkt anders in elke cel. Daarom is het belangrijk om DNA-herstel in afzonderlijke cellen te onderzoeken. “Het vinden van breuken in DNA is een enorme uitdaging”, vertelt co-eerste auteur Kim de Luca. “Niemand weet precies waar de schade optreedt of waarom sommige plekken moeilijker te repareren zijn. Onze aanpak hielp ons deze vragen te beantwoorden.”
Met geavanceerde technieken konden de onderzoekers in kaart brengen waar herstel-eiwitten zich aan het DNA hechten. “Eerdere studies keken naar een gemiddeld beeld van meerdere cellen”, legt De Luca uit. “Maar door individuele cellen te bestuderen, ontdekten we unieke en soms zeldzame manieren waarop DNA-schade wordt gerepareerd.”
Een ‘DNA repair café’
De resultaten brachten ook aan het licht dat DNA hersteld kan worden door samenwerking tussen herstel-eiwitten. Die organiseren zich dan in zogeheten ‘hubs’, waar meerdere beschadigde DNA-regio’s samenkomen. Deze hubs zijn te vergelijken met ‘repair cafés’: ontmoetingsplaatsen waar mensen samenkomen om iets te repareren. “Zo’n centrale plek maakt het proces efficiënter,” vertelt De Luca. “Een hub bestaat soms wel uit zes verschillende breuken die op een gecoördineerde manier hersteld worden”.
Efficiëntere behandelingen
De resultaten van dit onderzoek kunnen bijdragen aan betere behandelingen voor ziekten waarbij DNA-schade een rol speelt, zoals kanker en genetische aandoeningen. Door meer te leren over hoe cellen DNA-breuken repareren, kunnen onderzoekers inspelen op specifieke DNA-herstelmechanismen. “Met precieze kennis van DNA-reparatie ontstaat de mogelijkheid om nieuwe behandelingen te ontwerpen die effectiever en minder schadelijk zijn”, zegt De Luca.
Publicatie
Genome-wide profiling of DNA repair proteins in single cells. Kim L. de Luca*#, Pim M. J. Rullens*, Magdalena A. Karpinska, Sandra S. de Vries, Agnieszka Gacek-Matthews, Lőrinc S. Pongor, Gaëlle Legube, Joanna W. Jachowicz, A. Marieke Oudelaar, Jop Kind#
* Co-first authors
# Co-corresponding authors
Ombion Centre for Animal-free Biomedical Translation viert lancering en opening locatie
Op 7 juli 2025 werd het Ombion Centre for Animal-free Biomedical Translation officieel gelanceerd en opende het zijn locatie op het Utrecht Science Park. Het centrum stimuleert de overgang naar dierproefvrije medische innovaties en werkt samen met meer dan 60 partners aan onderzoek, educatie en toepassing in de praktijk.
“Een Academisch Kwartiertje met…”
De shortcastserie “Een Academisch Kwartiertje met…” neemt je in 15 minuten mee naar verrassende plekken op het Utrecht Science Park, met verhalen over duurzaamheid, biodiversiteit en historie. Beluister de afleveringen via Spotify of bij een van de gerecyclede luisterpalen op de campus.
Utrecht Science Park Zomercafé in teken van 900 miljoen jaar plantenevolutie
Tijdens het Utrecht Science Park Zomercafé in de Botanische Tuinen stond de evolutie van planten centraal, met de onthulling van de nieuwe Evolutietuin als groene tijdreis door 900 miljoen jaar plantengeschiedenis.
Programma Utrecht Science Week 2025 bekend
Het programma voor de Utrecht Science Week 2025 is bekend. Vanaf nu kun je je inschrijven voor één of meerdere van de vele inspirerende programmaonderdelen. Komende weken volgen nog meer programmaonderdelen. Neem alvast een kijkje, schrijf je in voor de programmaonderdelen waar jij graag bij wil zijn en mis niks!